Urszula Kryger i Tomasz Herbut | Arcydzieła Muzyki Kameralnej | Bilety Online, Opis, Recenzje | 2025, 2026

Wykonawcy:

Urszula KRYGER – mezzosopran
Tomasz HERBUT – fortepian

Program:

Robert Schumann (1810 – 1856)
Liederkreis op. 39 (1840)
In der Fremde (W obcej ziemi)
Intermezzo
Waldesgespräch (Rozmowa w lesie)
Die Stille (Cisza)
Mondnacht (Księżycowa noc)
Schöne Fremde (Piękny obcy kraj)
Auf einer Burg (Na zamku)
In der Fremde (W obcej ziemi)
Wehmut (Melancholia)
Zwielicht (Zmierzch)
Im Walde (W lesie)
Frühlingsnacht (Wiosenna noc)

Obok instrumentalnej muzyki kameralnej, drugim wielkim działem kameralistyki jest muzyka kameralna w której występuje głos ludzki. W tej dziedzinie dominującą role odgrywa forma pieśni z fortepianem (choć oczywiście bywają inne gatunki wokalnej muzyki kameralnej jak: duety wokalne z fortepianem lub z innymi instrumentami) jednak największa i najbogatsza jakościowo literatura to muzyka na głos z fortepianem. Gatunek ten przechodzi okres największego rozkwitu – w epoce romantyzmu. Powstają wtedy liczące nawet po kilkaset kompozycji zbiory takich kompozytorów jak Franz Schubert, Robert Schumann, Johannes Brahms czy Hugo Wolf. Rozwój romantycznej pieśni rozpoczął się w Niemczech (pierwszym wielkim twórcą w tej dziedzinie był Franz Schubert) ale potem pieśń rozwija się w Rosji, Francji, Polsce a także w krajach skandynawskich czy w Hiszpanii.
Udział słowa zmienia wiele w relacji między muzykami. Ale chociaż to śpiewak przekazuje treść utworu, pianista nie ogranicza się do akompaniowania, zwłaszcza w najdoskonalszych dziełach literatury wokalnej. Fortepian nie tylko stanowi uzupełnienie harmoniczne melodii powierzonej śpiewakowi, ale często dialoguje z partią głosu, współtworzy atmosferę, powierzone są mu dłuższe wstępy czy epilogi. Partia fortepianu, na przestrzeni XIX wieku staje się coraz bardziej rozbudowana a nawet czasami niezależna od partii głosu i nierzadko bardzo wymagająca technicznie. Bez znajomości literatury pieśniarskiej XIX i początku XX wieku trudno mówić o znajomości muzyki tego okresu. Pieśń jest w tym okresie bowiem ważnym, a u niektórych twórców wręcz dominującym gatunkiem wypowiedzi artystycznej.
Robert Schumann, w pierwszych dziesięciu latach swojej działalności kompozytorskiej pisał wyłącznie utwory fortepianowe. Stworzył w tym czasie 23 opusowane dzieła, które tworzą kanon romantycznej literatury fortepianowej. W tym czasie uważał pieśń za gatunek niższy, bardziej pośledni. Jeszcze w 1839 w liście do zaprzyjaźnionego kompozytora, Hermanna Hirschbacha stwierdzał że muzyka wokalna „ soi znacznie niżej od muzyki instrumentalnej i nie może być uważana za prawdziwą sztukę.”
A jednak już rok później okazało się, że przekazywanie poetyckich treści tylko za pomocą fortepianu przestało wystarczać Schumannowi. Wprawdzie kompozytor już wcześniej zaznaczał związek muzyki z poezją nadając sugestywne tytuły swoim fortepianowym miniaturom jak np. Der Dichter spricht (Poeta mówi) czy Ende vom Lied (Koniec pieśni), ale w 1840 roku nastąpił niezwykły zwrot w twórczości Schumanna. W lutym 1840 roku powstaje pierwszy cykl pieśni Schumanna - Liederkreis op. 24 do słów Heinego. Zaraz potem powstają kolejne zbiory jak i cykle pieśni. W ciągu 1840 roku, nazwanego później przez biografów kompozytora „rokiem pieśni” powstaje ponad 100 kompozycji zebranych w 20 opusach. Jak stwierdzał sam kompozytor, nie potrafił on opanować tej erupcji weny twórczej.
Liederkreis op. 39, w odróżnieniu od wcześniejszego zbioru o tym samym tytule, zawiera 12 pieśni do słów Eichendorffera – jednego z najwybitniejszych poetów niemieckiego romantyzmu. Schumann wybrał utwory z cyklu poety Intermezzo, ale uszeregował je w cykl według własnego konceptu. Kompozytor również ingerował w sam tekst, nierzadko powtarzając niektóre wersy, a także czasem zmieniając porządek wersów lub nawet zmieniając niektóre słowa. Dla Schumanna poezja stanowi bowiem jedynie punkt wyjścia dla czysto muzycznej koncepcji, obce mu były koncepcje Goethego, który uważał że muzyka powinna wiernie iść za tokiem wiersza. Dlatego dopiero muzyka łączy kompozycje wspólnymi motywami melodycznymi w jeden cykl (w op. 39 szczególną rolę odgrywa motyw kwinty, który podkreśla ważne słowa kompozycji i pojawia się w różnych utworach cyklu). Schumann dba też o konstrukcję całości, służy temu plan tonacji wiodący od początkowego fis-moll po końcowe Fis-dur. Idzie z tym w parze gradacja nastroju, który zmienia się ciągle, ale też prowadzi od melancholii pierwszej pieśni do pełnej energii i optymizmu ostatniej.
Cykl pieśni do słów Eichendorffa powstał w niezwykle krótkim czasie. Schumann był kompozytorem bardzo skrupulatnym i wszystkie wydarzenia swojego życia zapisywał w notatnikach. Dzięki temu wiemy że powstanie op. 39 zawarło się między 1 a 22 maja 1840. Dzieło ukazało się drukiem 2 lata po skomponowaniu. Dziś należy do najczęściej wykonywanych kompozycji Schumanna i uznawane jest powszechnie za jedno z czołowych dzieł literatury wokalnej epoki romantyzmu.

Urszula KRYGER jest jedną z najbardziej uznanych polskich śpiewaczek. Ukończyła studia pianistyczne i wokalne w Akademii Muzycznej w Łodzi.
Uczestniczyła w wielu międzynarodowych konkursach muzycznych, otrzymując wysokie nagrody. Do jej największych sukcesów należą zwycięstwa w I Międzynarodowym Konkursie dla Młodych Wokalistów im. St. Moniuszki w Warszawie (1992), VI Międzynarodowym Konkursie Wokalnym im. J. Brahmsa w Hamburgu (1994) oraz 43. Międzynarodowym Konkursie Muzycznym ARD w Monachium (1994). Odtąd jej karierze towarzyszy niesłabnące zainteresowanie melomanów i krytyki.
W 1995 r. wystąpiła w La Scali z recitalem pieśni Fryderyka Chopina. Rok później z wielkim sukcesem debiutowała na scenie Semper Oper w Dreźnie w operze Kopciuszek G. Rossiniego w partii Angeliny. Publiczność polska i wielu krajów świata miała okazję często podziwiać jej kreacje w dziełach oratoryjnych wykonywanych pod batutą tak znakomitych mistrzów, jak: Jan Krenz, Jerzy Semkow, Rafael Frühbeck de Burgos, Sir Colin Davis, Armin Jordan.
Szczególną uwagą obdarza muzykę kameralną – jej sztuka interpretacji pieśni łączy w sobie perfekcyjność z niezwykłą naturalnością. Doceniają to towarzyszący jej muzycy, wśród których znajdują się wybitni pianiści jak: Hartmut Höll, Charles Spencer, Melvyn Tan i Pascal Rogé, klarnecista Paul Meyer, Tokyo String Quartet, Petersen Quartet.
Urszula Kryger dokonała wielu nagrań dla rozgłośni radiowych i firm fonograficznych, takich jak: Decca (Pieśni polskie Poulenca), Hyperion (Pieśni Chopina), CPO (Ballady Löwego), DUX (Duety rosyjskie – Fryderyk 2001, Pieśni Moniuszki oraz Pieśni Karłowicza i Szymanowskiego – Fryderyk 2002, Pieśni Żeleńskiego – Fryderyk 2012, Duety słowiańskie, Duety niemieckie), BNL (Arie Beethovena), Naxos (Pieśni Lutosławskiego), Channel Classics (Szymanowski Complete Songs – Fryderyk 2004), Polskie Radio (K. Szymanowski – Pieśni z orkiestrą), NInA (Mykietyn – Pasja św. Marka)
Artystka wyróżniona została także nagrodą Fundacji im. K. Szymanowskiego za przemyślane i wysoce artystyczne interpretacje pieśni tegoż kompozytora. Urszula Kryger jest również pedagogiem. Prowadzi liczne kursy mistrzowskie. Jest profesorem Akademii Muzycznej w Łodzi.