Ekranizacja i adaptacja filmowa to terminy bardzo często używane zamiennie, co niestety może prowadzić do pewnych konfliktów lub rozczarowania widzów. Adaptacje filmowe, a zwłaszcza te luźne, mogą mocno obiegać od pierwowzoru, a nawet stanowić odrębny twór osadzony jedynie w tym samym świecie. Ekranizacja natomiast powinna wiernie odwzorowywać książkę, sztukę lub słuchowisko.
Spis treści
- Przeminęło z wiatrem
- Pożegnanie z Afryką
- Śniadanie u Tiffany’ego
- Milczenie Owiec
- Cienka Czerwona Linia
- Skazani na Shawshank
- Czas apokalipsy
- Dziewiąte wrota
- Władca Pierścieni
- Pokuta
Oglądanie filmów na podstawie ulubionych książek pozwala skonfrontować nasze wyobrażenie o bohaterach i akcji w książce z wizją reżysera. Dzięki filmom można po raz kolejny zanurzyć się w świecie zawartym na papierowych stronach i poczuć go wielowymiarowo. Oprócz obrazu, ciekawej scenografii i efektów specjalnych przeżycia potęguje muzyka filmowa. Muzyka w filmie nadaje koloru i buduje emocje, a same utwory bywają wielkimi dziełami, które chętnie słuchane są w formie koncertów. Oto dziesięć filmów, na podstawie książek, które okazały się nie mniejszym sukcesem od samego pierwowzoru.
Przeminęło z wiatrem (Gone with the wind, 1939) reżyseria Victor Fleming
Film powstał na podstawie powieści amerykańskiej pisarki Margaret Mitchell, którą napisała 1936 roku. Historia opisuje losy bogatej Scarlett O’Hary, córki plantatora bawełny. Trwająca wojna secesyjna przyniosła burzliwe czasy, a przyzwyczajona do wygód Scarlett zostaje wystawiona na ciężką próbę. W tle rozgrywa się wątek ogromnej miłości Rhetta Buttlera do uroczej Scarlett.
W rolach głównych wystąpili Vivien Leigh oraz Clark Gable. Przeminęło z wiatrem dostało aż osiem Oskarów, w tym za najlepszy film, za najlepszą aktorkę pierwszoplanową, a także nagrodzona została czarnoskóra Hattie”Mammy” McDaniel za najlepszą rolę drugoplanową. Film okazał się ogromnym sukcesem i nadal pozostaje najbardziej dochodowym filmem w USA. Biorąc pod uwagę inflację, przychód wyniósłby dzisiaj 1,8 mld dolarów. Do 1989 roku sprzedano w samej Polsce aż 12 milionów biletów kinowych.
Pożegnanie z Afryką (Out of Africa, 1985) reżyseria Sidney Pollack
Pożegnanie z Afryką to luźna adaptacja, która częściowo powstała na podstawie zapisanych wspomnień duńskiej pisarki Karen Blixen, która w latach 1913-1931 przebywała w Kenii. Romans z gorącej Afryki podbił serca widzów na całym świecie.
Film opowiada historię pisarki i jej niewiernego męża, którzy wyjechali na „Czarny Ląd”, by tam założyć plantację kawy. Nowe miejsce okazało się jej prawdziwym domem. Pokochała swoją plantację, mieszkańców, a także tajemniczego myśliwego. W roli głównej zagrała Meryl Streep, a u jej boku wystąpił Robert Redford. Aktorzy stworzyli na ekranie jedną z największych w historii kreacji filmowych kochanków.
Śniadanie u Tiffany’ego (Brekfast at Tiffany’s 1961) reżyseria Blake Edwards
Kultowy film z uwielbianą przez widzów, piękną Audrey Hepburn w roli głównej – prawdziwą ikoną historii kina. W adaptacji filmowej postacie różnią się od książkowych pierwowzorów. W opowiadaniu Traumana Capote’a główna bohaterka Holly Golightly zarabia na życie jako dama do towarzystwa dla zamożnych panów. Pisarz bardziej porównuje swoją bohaterkę do amerykańskiego odpowiednika gejszy niż do ulicznej prostytutki. W wersji filmowej postać głównej bohaterki jest ujęta jeszcze łagodniej. Holly odwiedza ze swoimi klientami modne restauracje i otrzymuje od nich pieniądze i drogie prezenty. Sama ma nadzieję, że zostanie żoną któregoś z nich. Pewnego dnia bohaterka poznaje młodego pisarza (nazwanego przez nią Fred), który wprowadza się do tej samej kamienicy i nawiązuje z nim ciekawą relację. Film zdobył Oscara oraz nagrodę Grammy za najlepszą muzykę oraz piosenkę „Moon River” napisaną przez Henry’ego Mancini’ego.
Milczenie Owiec (Silence of the Lambs, 1991) reżyseria Jonathan Demme
Adaptacja jednej z najlepszych powieści kryminalnych Thomasa Harrisa z 1988 roku, nazwana tym samym tytułem. Agentce FBI (w którą wciela się Judy Foster) powierzono sprawę „Buffalo Billa”, psychopatycznego porywacza i mordercy. Aby dotrzeć do niezwykle niebezpiecznego przestępcy agentka Clarice Straling (J.Foster) spotyka się z więźniem i psychiatrą Hannibalem Lecterem, w którego brawurowo wcielił się Anthony Hopkins. Zauroczony młodą agentką Hannibal pomaga jej dotrzeć do zabójcy w zamian za detale z jej życia. Ta dziwna relacja doprowadza agentkę także do konfrontacji z jej psychicznymi demonami. Film zdobył Oscara w pięciu kategoriach, w tym za scenariusz adaptowany.
Cienka Czerwona Linia (The Thin Red Line, 1998) reżyseria Terrence Malick
To jedna z najlepszych adaptacji filmowych na podstawie powieści James’a Jonesa z 1962 roku. Trwa druga wojna światowa, oddział amerykańskich żołnierzy ląduje na wyspie Guadalcanal w archipelagu wysp Salomona, która jest okupowana przez Japończyków. Szybko okazuje się, że powierzone im zadanie jest misją samobójczą. Realia wojny ujawniają rozmaite postawy Amerykanów, jedni heroicznie są w stanie oddać życie za współkompanów, innymi kieruje wszechobecny strach. W głębi wyspy trwa prawdziwa walka o przetrwanie. W bohaterach rodzi się bunt przeciw każdej wojnie, a bezsens konfliktu potęguje jeszcze scena, w której obładowani nowoczesną bronią żołnierze, maszerując pośród wysokich traw, mijają półnagich tubylców, którzy nie rozumieją żadnej ze stron konfliktu. Dostrzegają za to, że obie strony naruszają odwieczną harmonię panującą dotychczas na wyspie. Film został nagrodzony Złotym Niedźwiedziem. W rolach głównych wystąpili: Sean Penn, Adrien Brody, Jim Caviezel, Ben Chaplin, George Clooney i John Cusack.
Skazani na Shawshank (The Shawsank Redemption, 1994) reżyseria Frank Darabont
Film na podstawie opowiadania ze zbioru nowel Cztery Pory Roku, znanego z literatury grozy Stephena Kinga. Reżyser obsadził w filmie takie gwiazdy jak Morgan Freeman, Tim Robbins i Bob Gunton. Skazani na Shawsank to historia dobrze zarabiającego bankiera z Nowej Anglii, który niesłusznie został oskarżony o podwójne zabójstwo. Jego ofiarami miała być niewierna żona i jej kochanek. Został skazany na dożywocie w więzieniu Shawshank, gdzie szybko poznaje brutalną więzienną rzeczywistość. Więźniowie nie byli początkowo przychylni nowemu przybyszowi, jednak jego opanowanie imponuje Ellisowi i znanemu przemytnikowi. Wraz z nowym przyjacielem Ellisem pracują nad planem ucieczki. Jest to przypadek filmowej adaptacji, która okazuje się lepsza niż książka. Film zdobył nagrodę Brązowa Żaba dla najlepszego operatora Rogera Deakinsa.
Czas apokalipsy (Apocalypse Now, 1979) reżyseria Francis Ford Coppola
Film zrealizowany na podstawie opowiadania „Jądro ciemności” Josepha Conrada z 1899 roku. Akcja filmu przeniesiona została w realia wojny wietnamskiej, kiedy to kapitan Benjamin Willard otrzymuje misję odnalezienia i zabicia pułkownika Waltera Kurtza, który zdezerterował z amerykańskiej armii. Poszukiwany utworzył na pograniczu Kambodży quasi-państwo oraz własną armię składającą się z tubylców.
W 2001 roku ukazała się wersja reżyserska tego filmu: Czas apokalipsy – Powrót. Film i jego fragmenty były inspiracją dla kolejnych tworów popkultury: między innymi dla zespołów Iron Maiden, Linkin Park, Sodom, a także dla twórców gry komputerowej Spec Ops: The Line.
Dziewiąte wrota (The Ninth Gate, 1999) reżyseria Roman Polański
Główny bohater Dean Corso jest specjalistą od starodruków. Dzięki swojej wiedzy potrafi ocenić wartość danej książki, co uczyniło go bardzo sprytnym handlarzem. Najemny łowca książek, dostaje zlecenie od bardzo zamożnego bibliofila, Borisa Balkana. Kolekcjoner posiada egzemplarz pewnej książki o tematyce okultystycznej, jednak nie jest pewien czy jest to oryginał. Aby móc to sprawdzić prosi o pomoc Deana Corso. Jego celem są wszystkie egzemplarze średniowiecznej księgi „Dziewięć wrót królestwa cieni”. Posiadając je, będzie mógł dowiedzieć się czy egzemplarz Balkana jest oryginalny. Zanim Corso wyruszył do Europy w poszukiwaniu owych ksiąg, w jego otoczeniu zaczęły się dziać dziwne rzeczy. Jego przyjaciel, który przechowywał jeden z egzemplarzy umiera, co powoduje, że bohater zastanawia się czy kontynuować poszukiwania. Zachęcony dobrą zapłatą decyduje się wyjechać. W podróży towarzyszy my pewna kobieta.
Dziewiąte Wrota to adaptacja powieści hiszpańskiego pisarza Artura Pereza -Reverte pod tytułem Klub Dumas z 1993 roku. Reżyser dokonał w scenariuszu wielu cięć i przesunięć, przez co historia jest niekompletna. Scenariusz filmu trochę uniemożliwił widzowi odkryć dlaczego główny bohater zasługuje na szczególną opiekę mocy piekielnych.
Władca Pierścieni (The Lord of the Rings 2001-2003) reżyseria Peter Jackson
Jest to ekranizacja filmowa na podstawie powieści J.R.R. Tolkiena, wydanej w trzech tomach. Scenariusz powstał na podstawie książek: Drużyna Pierścienia, Dwie Wieże i Powrót Króla. Filmowa trylogia fantasy, o tych samych tytułach, została zrealizowana z ogromnym rozmachem. Fani Władcy Pierścieni długo wyczekiwali na filmową wersję, a ekranizacja w reżyserii Petera Jacksona sprostała wszelkim oczekiwaniom i obecnie uważana jest za klasykę kina oraz definicję gatunku. Film został nagrodzony oscarem aż w 17 kategoriach. Otrzymał także Złote Globy, nagrody Grammy, nagroda Hugo oraz Saturn.
Władca Pierścieni to historia pewnego Hobbita Frodo Bagginsa oraz jego przyjaciół. Młody Frodo dostał od swojego wuja magiczny pierścień, który jak się okazało, skrywał mroczną tajemnicę. Zaprzyjaźniony czarodziej Gandalf rozkazał, aby pierścień został zniszczony w ogniu Mordoru. Hobbit wziął na sobie brzemię pierścienia i wyruszył w daleką podróż, aby unicestwić ów pierścień, zostawiając ukochaną wioskę Shire. W wyprawie towarzyszy mu trzech Hobbitów, a razem z postępem misji dołączają do nich kolejno wojownicy różnych ras, których połączyła chęć walki ze złem. Razem tworzą Drużynę Pierścienia i mimo, że los nieraz rozdzielał ich drogi, to nadal wspólnie dążyli do jednego celu. Przebudzone moce ciemności prowadzone przez Saurona próbują odebrać swój skarb. Na Śródziemiu rozgrywa się Wojna o Pierścień.
Pokuta (Atonement, 2007) reżyseria Joe Wright
Pokuta jest filmową adaptacją na podstawie książki Ian’a McEwan’a o tym samym tytule. Zdobywca Złotych Globów za najlepszy film dramatyczny, nagrody BAFTA oraz Oscara w kategorii muzyka dla kompozytora Dario Marianelliego. W rolach głównych zagrali: Keira Knightly, James McAvoy, Saoirse Ronan.
Akcja rozgrywa się w Wielkiej Brytanii, gdy latem 1935 roku 13 letnia Briony Tallis jest świadkiem intymnego zbliżenia jej siostry Cecilii z synem służącej Robbim Turnerem. Interpretacja tego wydarzenia przez Briony ma katastrofalne w skutkach zakończenie. Briona mylnie połączyła fakt zamordowania jej kuzynki Loli z zachowaniem Robbina wobec jej siostry. Robbin zostaje oskarżony o gwałt Loli, za co zostaje wtrącony do więzienia. Cecilia obiecuje czekać na swojego ukochanego, jednak nad światem zbierają się czarne chmury wojny.
