Spis treści
- Czym jest kabaret?
- Historia kabaretu w Polsce
- Kabarety PRL – jak wyglądały?
- Kabaret Starszych Panów
- Piwnica pod Baranami
- Dudek
- Kabaret teraz
Kabarety oglądane na żywo lub w telewizji to jedna z ulubionych form rozrywki zarówno w przypadku młodszych, jak i starszych widzów. Przez lata ta forma sztuki widowiskowej zmieniała się, a za jej najlepsze lata w Polsce niektórzy uznają czasy PRL-u. Jak wyglądał kabaret w czasach tamtej rzeczywistości? Sprawdźmy, jakie były kabarety w PRL-u.
Czym jest kabaret?
Kabaret od zawsze stanowił pewną formę sztuki widowiskowej. Polega on na tworzeniu satyrycznych widowisk przez grupy występujących wspólnie artystów. Grupy kabaretowe najczęściej występują w niezmienionym składzie i mają swoją oryginalną nazwę. Całe widowisko kabaretowe polega na odgrywaniu krótkich skeczy, do których niekiedy włączany jest element improwizacji. Czasami zdarza się, że różne grupy kabaretowe tworzą wspólne widowiska, kreując coraz nowsze i ciekawsze formy. Możemy wyróżnić kilka rodzajów kabaretu:
- polityczny,
- obyczajowy,
- aktualny,
- historyczny,
- narodowy,
- kosmopolityczny,
- językowy,
- sytuacyjny,
- profesjonalny,
- amatorski,
- dla dorosłych,
- dla dzieci.
Historia kabaretu w Polsce
W Polsce kabaret pojawił się w roku 1899 roku. To właśnie w tym czasie zaczęto tworzyć kabarety na wzór tych paryskich, berlińskich i wiedeńskich. Wtedy powstał także jeden z najsłynniejszych kabaretów tamtego okresu, a mianowicie: „Zielony Balonik”.
Kabaret „Zielony Balonik” był najbardziej znanym kabaretem okresu Młodej Polski. Funkcjonował on w latach 1905-1912, co uczyniło go najstarszym regularnie działającym polskim kabaretem. Występy „Zielonego Balonika” odbywały się w jednej z krakowskich kawiarni. Cała działalność tego słynnego kabaretu była przykładem i wzorcem dla następnych kabaretów w Polsce.
Kabarety PRL – jak wyglądały?
„Piwnica pod Baranami”, „Dudek” czy też „Kabaret Starszych Panów” to wszystko nazwy, które z pewnością dobrze znane są wszystkim, nieco starszym pokoleniom. Są one znane także i wśród ludzi młodych, którzy przysłuchują się od czasu do czasu wspomnieniom swoich rodziców lub interesują historią powojennej Polski. Do czego odnoszą się owe nazwy? Oczywiście do kabaretu w czasach PRL-u.
Mówi się, że popularność kabaretów w czasie PRL-u wynikała z niezbyt kolorowej rzeczywistości tamtych czasów. Szczególnie w okresie, kiedy wolne media jeszcze nie istniały, kabarety przekazywały rzeczywistość w satyryczny i wyolbrzymiony sposób. Powojenne kabarety czerpały inspirację prosto z życia. Z buntu w czasach Polski Ludowej rodziły się najlepsze programy kabaretowe tamtych czasów. Które grupy kabaretowe dostarczały najciekawszej rozrywki w PRL-u? Jakie kabarety z PRL-u warto znać?
Kabaret Starszych Panów
To nazwa kabaretu oraz telewizyjnego cyklu autorstwa Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego. Dwoje dżentelmenów ubranych w tzw. jaskółki, swoim wysublimowanym językiem demaskowali realia PRL-owskiego świata. Obok dwóch eleganckich panów występowali także m.in. Kalina Jędrusik, Irena Kwiatkowska, Aleksandra Śląska, Barbara Krafftówna, Krystyna Sienkiewicz, Zofia Kucówna, Wiesław Gołas, Mieczysław Czechowicz, Wiesław Michnikowski, Edward Dziewoński, Tadeusz Olsza, Czesław Roszkowski, Bohdan Łazuka, Jarema Stępowski, Zdzisław Leśniak i Bronisław Pawlik. Cykl telewizyjny emitowany był w latach 1958–1966.
Piwnica pod Baranami
Kabaret o nazwie „Piwnica pod Baranami” powstał w roku 1956 w Krakowie. Nazwa kabaretu pochodzi od pałacu „Pod Baranami”, w którego piwnicy Piotr Skrzynecki oraz kilkoro innych studentów, założyli ów kabaret. Uznaje się, że „Piwnica Pod Baranami” w roku 1956 odgrywała kulturotwórczą rolę w czasie powojennych zaniedbań.
Dudek
Kabaret „Dudek” został założony w 1965 roku przez Edwarda Dziewońskiego. Występował w kawiarni „Nowy Świat” w Warszawie. Kabaret oficjalnie zakończył działalność w roku 1975, choć później sporadycznie występował na potrzeby telewizji. W ciągu 10 lat swojej działalności kabaret „Dudek” odbył około 1000 przedstawień, a w ich repertuarze znajdowało się niemal 200 skeczy, monologów i piosenek. Połowa dorobku kabaretu zawdzięczana jest dwóm autorom: Wojciechowi Młynarskiemu oraz Stanisławowi Tymowi. W roku 1987 założyciel kabarety Edward Dziewoński próbował reanimować działalność „Dudka” z rozszerzoną obsadą i w nieco innej formule. Nie przyniosło to jednak oczekiwanego efektu, co poskutkowało podjęciem decyzji o ostatecznym zakończeniu działalności kabaretu w 1989 roku.
Kabaret teraz
Choć współcześnie polskie kabarety nie są już tak popularne i cenione jak jeszcze kilkanaście lat temu, to nadal swoim adekwatnym do rzeczywistości żartem i umiejętnością skutecznego rozbawienia całej publiczności, przyciągają spore grono odbiorców przed telewizory czy na występy na żywo. Obecnie do najpopularniejszych polskich grup kabaretowych możemy zaliczyć:
- Kabaret Ani Mru Mru – polski kabaret z Lublina, działający od 1999 roku. Na rok 2023 zaplanowana jest ich trasa kabaretowa. Ze swoim programem „Mniej więcej” odwiedzą oni takie miasta jak: Łomża, Olsztyn czy Elbląg.
- Kabaret Neo-Nówka – grupa działa wspólnie od 2000 roku jako „To-Niemy”, a od roku 2003 występuje już pod znaną do dziś nazwą. Grupa skupia się na skeczach o tematyce społeczno-politycznej.
- Kabaret Młodych Panów – działa od roku 2004 i swoją nazwą nawiązuje do legendarnego już „Kabaretu Starszych Panów”. Kabaret w ciągu ostatnich lat umocnił swoją pozycję na rynku kabaretowym i obecnie regularnie występują na żywo. W roku 2022 oraz 2023 będzie można zobaczyć ich na żywo w wielu miastach na terenie całej Polski.
- Kabaret Paranienormalni – polski kabaret założony w roku 2004 w Jeleniej Górze. Powszechnie znany z postaci „Mariolki”, w którą przez wiele lat wcielał się Igor Kwiatkowski.
Kabarety wymienione wyżej, a także wiele innych grup działa prężnie, podróżując po kraju ze swoimi najnowszymi trasami kabaretowymi. Bilety na te wydarzenia dostępne są na stronie biletyna.pl.
