Spis treści
- Prehistoria – początki ludzkości były jednocześnie początkami cyrku
- Średniowieczne pokazy wędrownych kuglarzy – cyrk na ulicach zamiast areny
- Powstanie cyrku nowożytnego – nowa era rozrywki
- Rozwój cyrku na świecie – jak zmieniały się pokazy cyrkowe?
- Nowożytny cyrk i związane z nim kontrowersje
- Cyrk w dzisiejszych czasach – rozrywka dla całej rodziny
Cyrki od lat zapewniają ludziom rozrywkę i zabawę na przeróżne sposoby. Początki występów cyrkowych miały miejscu już w prehistorii i wbrew pozorom nie różniły się aż tak znacząco od tego, co dziś możemy oglądać na arenach. Na przestrzeni lat wokół tego rodzaju rozrywki pojawiło się wiele kontrowersji, jednak nie można zaprzeczyć jednemu – cyrkowcy od pokoleń zapewniają widzom znakomitą zabawę.
Prehistoria – początki ludzkości były jednocześnie początkami cyrku
Ludzie od zawsze potrzebowali rozrywki. Na każdym etapie naszej historii pojawiały się pewne trudności, z którymi musiał mierzyć się każdy człowiek. Naturalne jest więc, że szukano odskoczni od wszelakich problemów. Pierwsze występy akrobatów miały miejsce już starożytnym Egipcie, Chinach, czy Grecji. Dowody zręczności i niesamowitych umiejętności cyrkowców z tamtych czasów uwiecznione zostały w postaci malowideł przedstawiających przeróżne akrobacje.
Znane nam z historii rzymskie walki gladiatorów, często uwzględniające także występy z dzikimi zwierzętami również były formą rozrywki, którą można określić jako początki cyrku. Oczywiście przedstawione wyczyny w ramach takich widowisk były zdecydowanie bardziej drastyczne i brutalne niż znane nam obecnie występy cyrkowe, jednak w tamtych czasach odgrywały podobną funkcję. Właśnie ze starożytnego Rzymu wywodzi się też nazwa „circus” oznaczająca okrąg, w którym miały miejsce walki i inne wystąpienia.
Średniowieczne pokazy wędrownych kuglarzy – cyrk na ulicach zamiast areny
W średniowieczu organizowane były często różnego rodzaju jarmarki i odpusty, które dały szansę artystom ulicznym na pokazanie swoich umiejętności przed większą publiką. Komedianci tamtych czasów próbowali umilać przechodniom często ponure dni, jednocześnie na tym zarabiając. Wykonywali prześmiewcze skecze, opowiadali żarty, pokazywali sztuczki – wszystko po to, by rozbawić tłumy widzów. Dużą popularnością cieszyły się także występy wędrownych Romów, których częścią były tresowane niedźwiedzie.
Tańce z dzikimi zwierzętami wywoływały w ludziach ogromne emocje, a dodatkowo przyjezdni artyści mogli pochwalić się innymi umiejętnościami – byli świetnymi jeźdźcami, co pozwalało im także wykonywać pokazy z udziałem koni.
Powstanie cyrku nowożytnego – nowa era rozrywki
Współcześnie znany nam cyrk bardziej przypomina ten stworzony w 1769 roku przez angielskiego kawalerzystę Philipa Astley. Popisy prezentowane na jego arenie związane były z umiejętnościami i zainteresowaniami założyciela, czyli z jazdą konną. Sport ten w tamtym okresie był w Europie szeroko komentowany i uwielbiany przez tłumy, nic więc dziwnego, że pokazy akrobacji na końskim grzbiecie przyciągały zaciekawionych gapiów. Podziwiano siłę i zręczność akrobatów, którzy wykonywali skomplikowane pozy, jednocześnie galopując z dużą prędkością.
Pokazy woltyżerki i innych akrobacji z udziałem tych zwierząt z czasem zaczęto wzbogacać o szerszą gamę akrobacji. Artyści z budek jarmarcznych mogli pokazywać swoje zdolności w celu zabawiania tłumów. W kolejnych latach do początkującej trupy cyrkowej dołączali kolejni artyści, zajmujący się najróżniejszymi akrobacjami i sztuczkami – żonglerzy, wykwalifikowani treserzy zwierząt czy linoskoczkowie. W 1780 roku grupę zasilił pierwszy klaun – do dziś właśnie ten rodzaj artysty jest flagowym symbolem cyrku.
Rozwój cyrku na świecie – jak zmieniały się pokazy cyrkowe?
Z czasem pokazy jeździeckie i inne podstawowe sztuczki nie były na widzów wystarczające. Cyrki przyciągały uwagę, ale musiały znaleźć sposób, aby utrzymać ją jak najdłużej. Jeździectwo w XVIII wieku było w rozkwicie, tłumy chętnie oglądały sztuczki wykonywane na grzbiecie galopujących koni. Jednak z czasem nie wywoływało to aż tak ogromnego zachwytu, ponieważ stało się czymś zbyt powszechnym. Cyrk rozwijał się na całym świecie, trochę inaczej w każdym państwie.
Przykładowo we Francji powstał Cyrk Olimpijski braci Franconich, w którym po raz pierwszy w historii pokazywano sztuczki z udziałem tresowanych słoni. Ludzie byli zachwyceni, oglądając ogromne, egzotyczne zwierzęta wykonujące takie popisy jak między innymi chwytanie przedmiotów lub picie z butelek. Nie zrezygnowano jednak dalej z pokazów jazdy konnej i akrobacji z udziałem tych zwierząt. Niezmiennie zainteresowaniem cieszyły się pokazy przedstawiające skoki przez różne niebezpieczne przeszkody.
Nowożytny cyrk i związane z nim kontrowersje
Historia cyrku nie jest tak klarowna i nieskazitelna, jak byśmy tego chcieli. Na przestrzeni lat w cyrkach pojawiały się atrakcje, które z naszej dzisiejszej perspektywy były nie do pomyślenia. Ludzka ciekawość powodowała, że w cyrkach zaczęto pokazywać ciekawe wynalazki, a także niestety ludzi, którzy byli niepełnosprawni lub w jakiś sposób wyróżniali się z ogółu społeczeństwa. Na szczęście pokazy z udziałem ludzi, którzy wydawali się w pewien sposób odmienni, są już jedynie przeszłością.
Cyrk w dzisiejszych czasach – rozrywka dla całej rodziny
Historia cyrku jest długa i rozbudowana. Na przestrzeni lat pojawiły się kontrowersje, które jednak w większości, na szczęście, możemy zaliczyć do przeszłości. Obecnie cyrki to przede wszystkim rozrywka dla wszystkich pokoleń, a na pokazach możemy dalej oglądać występy zręcznych akrobatów, kaskaderów czy iluzjonistów. W Warszawie odbywa się nawet Międzynarodowy Festiwal Sztuki Cyrkowej, na który można kupić bilety na stronie biletyna.pl. Tegoroczna edycja tego ogromnego wydarzenia cyrkowego upływa pod hasłem „odkryj magię cyrku”. Jest to z pewnością wspaniały pomysł na spędzenie czasu z rodziną w ciekawy sposób.
