Spis treści
- Co to jest muzyka folkowa?
- Muzyka folkowa – znaczenie i charakter
- Muzyka folkowa i polityka
- Muzyka folkowa na przestrzeni lat
- Muzyka folkowa w Polsce
Muzyka folkowa to wyjątkowy gatunek muzyczny, którego znaczenie zmieniało się na przestrzeni lat. Nierzadko określany jest jako europejska muzyka ludowa, jednak sam termin „folk” ma wiele definicji, co wyłącznie potwierdza jego rozległość. Dowiedzcie się więcej na temat muzyki folkowej.
Co to jest muzyka folkowa?
Muzyka folkowa to gatunek muzyki popularnej, który ma swoje korzenie w muzyce ludowej. „Folk” jest bardzo szerokim terminem. Odnosi się zarówno do XIX-wiecznych ballad szkockich, angielskich, jak i do bluesa oraz country. Pojęcie to określa muzykę tworzoną przez wyodrębnioną ze względu na kulturę i miejsce zamieszkania grupę osób. Jest więc kategorią niezwykle eklektyczną i rozgałęzioną.
Sprecyzowania definicji muzyki folkowej podjął się John Lomax, pionier muzykologii i folklorystyki pochodzący ze Stanów Zjednoczonych. Określił ją jako muzykę ustnie przekazywaną społeczeństwu i wyodrębnił jej cechy szczególne.
- Muzyka folkowa ma być autentyczna.
- Musi odnosić się do danej społeczności.
- Mieć charakter antykomercyjny.
Muzyka folkowa – znaczenie i charakter
Muzyka folkowa kojarzona jest przede wszystkim z prostymi i niewymuszonymi utworami. W zeszłym stuleciu muzyka ta niosła za sobą jednak głębsze znaczenie. Na jej bazie artyści tworzyli protest songi i pieśni nawiązujące do polityki. W latach 50. XX w. miała miejsce tzw. inwazja plastiku. Ludzie, szczególnie młodzi i buntowniczy, znaleźli w muzyce folkowej remedium na owe czasy. Odnaleźli w niej autentyczność i prostotę, która była kontrastem dla rosnących w siłę korporacji i środków masowego przekazu. Muzyka folkowa stała się synonimem antykomercjalizmu. Przeciwstawiała się popkulturze. Muzycy folkowi nie musieli być wyidealizowani, bazowali na podstawowych instrumentach i nie dbali o wyszukane, przejaskrawione stroje.
Popularność muzyki folkowej wyrosła na jej przeciętności. Przeciętności, która w tym znaczeniu nie ma negatywnego znaczenia, wręcz przeciwnie. Łatwe utwory mogły być wykonywane przez solistów i grupy osób, które poprzez łatwe i chwytliwe melodie oraz teksty mogły wyrażać siebie. Duży wpływ na zwiększone zainteresowanie muzyką folkową miało również poszukiwanie własnej tożsamości przez Amerykanów, którzy upatrywali siebie w muzyce ludowej, pochodzącej z różnych zakątków kraju.
Muzyka folkowa i polityka
Zwolennicy muzyki folkowej w latach 50. i 60. XX w. stworzyli pierwszy ruch ówczesnej generacji, który nierozerwalnie łączył muzykę z polityką. Uczestniczyli w licznych akcjach politycznych i społecznych, m.in. Mississippi Caravan of Music (1964 r.), w której zachęcali czarnoskórych obywateli do uczestniczenia w wyborach. Sojuszników tego ruchu cechował radykalizm polityczny i konserwatyzm muzyczny. Tworzenie własnych tekstów i piosenek nie było tolerowane, uważane wręcz za coś niegodnego i podejrzanego. Muzycy, tacy jak Bob Dylan byli piętnowani za aranżowanie nowych utworów, które nie czerpały z muzyki ludowej. Coraz więcej artystów decydowało się jednak na nowatorstwo, co dało podwaliny folk rockowi, będącemu kombinacją rocka i folku.
Muzyka folkowa na przestrzeni lat
Muzyka ludowa sięga początków ludzkości. Pojęcie „folk” powstało natomiast w 1846 r., odnosi się do niemieckiego „Volk”, czyli ludu – zbioru zachowań, zwyczajów, przesądów czy ceremonii. Muzyka folkowa została przeniesiona do Ameryki Północnej przez emigrantów z Wielkiej Brytanii. Tak powstał folk tradycyjny, który w kolejnych latach nasiąkał elementami muzyki innych kultur, np. bluesem.
Ten gatunek muzyczny w zasadzie do tej pory bazuje na podstawowych instrumentach, takich jak: bandżo, gitara, flet prosty, instrumenty perkusyjne czy akordeon i skrzypce. Towarzyszy mu śpiew, zwykle techniczny, nosowy, ale także biały (śpiewokrzyk). Takie połączenie daje muzykę, doskonale sprawdzającą się jako akompaniament do tańca.
Lata 20.
W latach 20. XX w. technologia nagrywania dźwięku rozwinęła się na tyle, że muzyka folkowa, w tym country czy bluesowa gościła bardzo często na antenie radia. Dzięki temu jej popularność rosła, a wielu artystów, takich jak Jimmie Rodgers czy Ralph Peer stało się gwiazdami znanymi w całych Stanach Zjednoczonych.
Lata 30.
W tym czasie na scenach muzycznych wyrośli muzycy folkowi wielkiego formatu, np. Bessie Smith czy Woody Guthrie. Coraz więcej artystów miało okazję zapisać swoje utwory, dzięki postępującej technologii. To właśnie wspomniany muzykolog John Lomax, dokonał zapisu większości polowych nagrań. W latach 30. odbywały się pierwsze festiwale folkowe, a m.in. Big Bill Broonzy i Leadbelly przełamywali uprzedzenia rasowe. Warto przywołać w tym miejscu także urodzonego w Warszawie Mosesa Asch, założyciela pierwszej wytwórni muzyki tradycyjnej – Asch Records, która przeistoczyła się w Folkways Records.
Lata 40.
Muzyka folkowa przeżywała w tym czasie ogromny rozkwit. Można było jej posłuchać nie tylko w radiach, lecz także w stacjach wojskowych, a nawet pojawiała się w filmach. Folk podbił Amerykę i zaczął wkraczać na ścieżkę polityczną. To właśnie w latach 30. powstała grupa społecznych aktywistów Almanac Singers o lewicowym, wręcz populistycznym zabarwieniu.
Lata 50.
Po zakończeniu wojny społeczeństwo Amerykańskie stało się bardziej prawicowe. W erze makkartyzmu spora część wykonawców folkowych nie mogła występować i nagrywać. Pomimo tego powstała grupa People’s Songs Collective, z której narodził się zespół The Weavers. Dzięki niemu muzyka folkowa zdobyła szczyty list przebojów i ponownie zaczęła być kojarzona z ruchami politycznymi.
Muzyka folkowa w Polsce
W Polsce muzyka folkowa ma się bardzo dobrze. Z gatunkiem tym kojarzony jest przede wszystkim Stanisław Grzesiuk, znany m.in. z piosenek: „Siekiera motyka”, „Bal na Gnojnej” czy „Ballada o Felku Zdankiewiczu”. Należy w tym miejscu wyróżnić także Joannę Słowińską, której twórczość bazuje na polskiej i słowiańskiej muzyce tradycyjnej.
Muzyka folkowa w Polsce to również zespoły, które znane są szerszej publiczności. Mowa tutaj m.in. o grupie Golec uOrkiestra, czerpiącej z popu, rock’n’rolla, jazzu i etnicznej muzyki łuku Karpat. W folku mocno zakorzeniona jest także poezja śpiewana, której przedstawicielami są członkowie Wolnej Grupy Bukowina oraz Stare Dobre Małżeństwo. Kolejny popularny zespół to Dagadana, łączący polską i ukraińską kulturę muzyczną oraz szczeciński Emerald. Interesującą twórczość prezentuje ponadto Tulia, która zamienia polskie i światowe hity w covery w folkowych aranżacjach.
Muzyka folkowa to uczta dla miłośników niebanalnych brzmień. To spotkanie z tradycją w nowoczesnym wydaniu. Bilety na koncerty muzyki folkowej znajdziecie w serwisie Biletyna. Zapraszamy do śledzenia najciekawszych wydarzeń.
