Spis treści
- Czym jest teatr cieni?
- Z czego wykonane są lalki w teatrze cieni?
- Skąd pochodzi teatr cieni i jaka jest jego historia?
- Teatr cieni w Europie – gdzie można go zobaczyć?
- Teatrzyk cieni dla najmłodszych – doskonały sposób na rozwijanie wyobraźni i kreatywności
Teatr cieni to forma widowiska, która swoje korzenie ma w sztuce lalkarskiej. Od tradycyjnego teatru lalek różni się jednak tym, że najistotniejszą rolę odgrywają tu nie same marionetki, ale ich cienie. Zapraszamy do podróży po świecie światła i mroku w artystycznym wydaniu!
Czym jest teatr cieni?
Teatr cieni jest odłamem teatru lalek. W obu przypadkach rolę aktorów odgrywają wszelkiego rodzaju lalki, kukiełki i marionetki. Różnica polega jednak na formie prezentowania fabuły. O ile w przypadku teatru lalek „aktorzy” pojawiają się bezpośrednio na scenie, dokładnie tak jak żywi artyści, o tyle w teatrze cieni, jak sama nazwa wskazuje, to cień marionetek odgrywa kluczową rolę.
Taka forma prezentacji możliwa jest dzięki zastosowaniu specjalnego ekranu, który podświetlany jest od tyłu i pełni tym samym rolę sceny. Chociaż może trafniejsze będzie porównanie z ekranem kinowym. W przedstawieniu oprócz wspomnianych już kukiełek udział musi brać także lalkarz – artysta, który porusza marionetkami i za ich pomocą opowiada historię. Elementy scenografii również mogą być wykonane z papieru. Czasami dla urozmaicenia widowiska stosuje się ekrany z już nadrukowaną scenerią. Jest to nie tylko ciekawy sposób na urozmaicenie widowiska, lecz także na dodanie odrobiny koloru to czarno-białego świata bohaterów teatru cieni.
Z czego wykonane są lalki w teatrze cieni?
Kukiełki są wykonane najczęściej z papieru lub tektury. Są zatem płaskie i mogą rzucać wyraźny, ostry cień. Te, które używane są w profesjonalnych teatrach, są często skonstruowane z wielu elementów, dzięki temu lalkarz może nie tylko poruszać samą marionetką, lecz także sprawiać, że wykona ona ruchy kończyn lub głowy. Płaskie laleczki są również wyposażone we wszelkiego rodzaju peleryny czy welony z prawdziwego materiału, co wprowadza ciekawy efekt trójwymiarowości. Ogromną rolę odgrywa tu światło. Współczesne kolorowe żarówki pozwalają na wprowadzenie wyjątkowego klimatu, dostosowanego do tego, co aktualnie rozgrywa się na ekranie.
Teatr cieni jest niezwykle plastyczną formą opowiadania historii. Z uwagi na jej baśniowy charakter, bardzo często jest wykorzystywana w adaptacji bajek, legend, czy innych opowieści balansujących na granicy pomiędzy realizmem a fantastyką. Chociaż teatrzyki cieni kojarzą się głównie z przedstawieniami dla dzieci, to znaleźć można również spektakle skierowane do całych rodzin lub nieco starszych widzów.
Skąd pochodzi teatr cieni i jaka jest jego historia?
Teatr cieni to sztuka, która została wynaleziona i rozpowszechniona stosunkowo wcześnie. Pierwsze wzmianki o niej pojawiają się już w III w.p.n.e. w starożytnych Chinach. W tamtej części świata wszelkiego rodzaju formy widowisk miały bardzo często charakter obwoźny. Artysta przemieszczał się od miasta do miasta, aby prezentować kolejnym zainteresowanym swoje opowieści. Z racji tego, że teatr cieni nie wymagał użycia ciężkich materiałów, a dodatkowo był niezwykle widowiskowy, miał szansę przetrwać i utrwalić się w tradycji tamtejszej ludności. Warto również pamiętać, że przez wiele stuleci przeciętny człowiek nie posługiwał się pismem, a co za tym idzie – nie potrafił czytać. Zatem wszelkie formy rozrywki oparte na wrażeniach wzrokowych, były dostępne dla mas i cieszyły się ich ogromnym zainteresowaniem.
Teatr cieni po dziś dzień jest niezwykle popularny w krajach Dalekiego Wschodu. Oczywiście przez setki lat swojej tradycji zmieniał formę, a obecnie dzięki dostępności dobrej jakości materiałów oraz nowoczesnym technologiom, może być praktykowany na naprawdę wysokim poziomie. Widowiska nierzadko przyciągają tysiące osób i zachwycają niezwykłym kunsztem oraz oczywiście opowiadaną historią. Tradycyjny teatr cieni można obejrzeć, np. przy okazji wielu świąt oraz innych wydarzeń społeczno-kulturalnych w Chinach i wielu innych krajach.
Teatr cieni w Europie – gdzie można go zobaczyć?
Teatr cieni bardzo dobrze przyjął się w krajach zachodnich, gdzie chętnie jest praktykowany do dzisiaj. Na takie widowisko możemy wybrać się do najbliższego Teatru Lalek lub innego ośrodka kulturalnego. Grupy artystyczne bardzo często podróżują po kraju, aby wystawiać swoje przedstawienia, zatem niekiedy nadarza się okazja na uczestniczenie w takim wydarzeniu nawet w mniejszych miejscowościach.
Teatr cieni to ciekawa alternatywa dla tradycyjnych spektakli z udziałem aktorów. Wiele znanych europejskich bajek, takich jak: „Śpiąca Królewna”, „Bajka o rybaku i złotej rybce”, czy „Jaś i Małgosia” jest przedstawiana w ten sposób, co pozwala tchnąć nowe życie w dobrze znane historie i spojrzeć na nie z trochę innej perspektywy. Teatr cieni wspaniale prezentuje się na żywo, jednak z powodzeniem można go również przenieść na szklane ekrany.
Teatr cieni często towarzyszy innym formom artystycznym. Przykładem może być japoński teatr obrazkowy, czyli teatr kamishibai (kami – papier, shibai – teatr, przedstawienie, dramat, sztuka), który również oparty jest na papierowej scenografii. Jego elementy możemy spotkać również w przypadku spektakli z udziałem aktorów. Gra pomiędzy cieniem a światłem może nadać scenie odpowiedniego dramatyzmu lub po prostu wprowadzić dodatkowy walor wizualny. Bardzo znany jest również Teatr Cieni Teulis, który stanowi połączenie teatru, iluzji optycznych oraz akrobacji na najwyższym poziomie. Widowiska tej grupy są niezapomnianym przeżyciem.
Teatrzyk cieni dla najmłodszych – doskonały sposób na rozwijanie wyobraźni i kreatywności
Wszelkiego rodzaju zajęcia artystyczne pozwalają najmłodszym na rozwijanie ich kreatywności, zdolności manualnych oraz retorycznych. Dlatego tak wielu wychowawców i pedagogów zaprasza dzieci do udziału w przedstawieniach teatralnych oraz innego rodzaju występach. Teatr cieni to wyjątkowa forma, ponieważ pozwala ona dzieciom na danie upustu artystycznym emocjom.
Wykonanie własnego teatru w warunkach domowych jest niezwykle proste. Potrzebny będzie grubszy papier lub tektura, precyzyjne nożyczki, taśma klejąca, długie wykałaczki, białe prześcieradło oraz źródło światła – może być to niewielka lampka, latarka lub nawet telefon komórkowy. Już sam proces twórczy, który obejmuje wykonanie figurek, wymyślenie historii oraz stworzenie sceny jest niezwykle rozwijający i bez wątpienia dostarczy wiele rozrywki małemu artyście i całej rodzinie.
Za pomocą teatru cieni możemy przedstawić tak naprawdę każdą historię. Mogą być to zarówno baśnie, jak i legendy, ale także codziennie historie z życia rodziny. Jest to także doskonałe narzędzie dydaktyczne, które może pomóc w przedstawieniu dziecku trudnych tematów w przyjazny dla niego sposób.
